BLOG

ความไม่แน่นอนของภาวะสิ่งแวดล้อม และการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศที่กระทบเกษตรกรผู้ปลูกกาแฟอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ วันนี้เราได้มีโอกาสพบกับผู้ประกอบการทางการเกษตรรุ่นใหม่ของบ้านแม่จันใต้ หลายคนเห็นตรงกันว่าสภาวะเช่นนี้ ทำให้การเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยวพืชผลยากมากขึ้น เช่นปีนี้มีฝนตกหลายวันติดต่อกันในช่วงฤดูการเก็บเกี่ยวกาแฟ ทำให้กาแฟเชอรี่ของเกษตรกรหลายท่านเสียหาย บวกกับบางพื้นที่ได้รับรายงานมาว่ามีลูกเห็บตกมาด้วย ยิ่งทำให้ต้องเร่งเก็บเกี่ยว แต่ก็ทำได้ยาก เนื่องจากแรงงานมีไม่พอ ภาวะโลกที่ร้อนขึ้น ทำให้หลายท่านเผชิญกับความไม่แน่นอนของการดูแลทั้งต้นกาแฟ ผลผลิต และคุณภาพที่จะได้ ในความไม่แน่นอนเช่นนี้ เราได้เห็นความตั้งใจของเกษตรกรรุ่นใหม่หลายคน ที่ไม่ได้ย่อท้อ และพยายามหาทางรอดที่ทุกฝ่ายได้รับผลประโยชน์ เช่นเดียวกับ ADER หรือน้องวิ ที่หลายท่านรู้จัก เป็นเกษตรกรรุ่น 2 ของครอบครัวที่ต้องการปรับจูนวิถีคนกาแฟรุ่นพ่อแม่ กับรุ่นของตัวเองให้มีความสมดุลมากขึ้น เราได้ติดตาม ADER ไปที่ไร่กาแฟของน้องที่อยู่ในเขตบ้านแม่จันใต้ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย น้องเล่าให้ฟังว่า เดิมทีพ่อแม่ปลูกผลไม้เมืองหนาว และผักตามฤดู แต่รายได้จากผลผลิตไม่พอต่อการเลี้ยงดูลูก ๆ ทำให้ต้องเพิ่มการปลูกกาแฟเมื่อราว 27 ปีที่แล้ว ทำให้พื้นที่ของไร่ ADER เป็นสวนผสมมากขึ้น สิ่งที่น้องได้แลกเปลี่ยนกับพ่อแม่คือ การปลูกกาแฟพันธุ์เดิม ๆ ซึ่งเอาเข้าจริง น้องบอกว่าง่ายต่อการดูแลมาก แต่น้องต้องการปลูกสายพันธุ์อื่น ๆ ที่ตัวเองชื่นชอบ เช่น เกชา ทิปปิก้า และอื่น ๆ ที่พี่ ๆ คนกาแฟนำมามอบให้ รอบนี้น้องพาเราไปชมจุดที่ปลูกกาแฟเกชา ต้นสายมาทางปานามา และเป็นปีที่สามเข้าสู่ปีที่สี่ เริ่มเห็นการเติบโตของต้นกาแฟชัดเจน เริ่มเห็นความแตกต่างของการแตกกิ่งก้านและใบ ทำให้เราตื่นเต้นมาก แต่สิ่งที่เรามองเห็นจากนัยน์ตาของน้องคือ การสร้างความสมดุลของสิ่งแวดล้อมให้ต้นกาแฟเหล่านี้ได้เติบโต ให้สิ่งแวดล้อมมีโอกาสได้ใช้ชีวิตในแบบของมัน ปลูกต้นไม้เพิ่มเติม เพื่อเป็นไม้ร่มเงาให้กับต้นกาแฟที่น้องรัก และมากกว่านั้นคือ การที่น้องต้องสร้างความสมดุลทางความคิดระหว่างรุ่นของพ่อแม่ กับตัวเอง เพราะหลาย ๆ ครั้งคนรุ่นใหม่ก็มีทางความคิดของตัวเอง และรุ่นพ่อแม่เองก็มีประสบการณ์ในแบบของเขาเช่นกัน  แต่เหนือสิ่งอื่นใด การได้เห็นคนรุ่นใหม่ไม่ย่อท้อต่อการสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ดีต่อสังคม สิ่งแวดล้อม และสรรพสิ่ง ที่เกี่ยวเนื่องในการดำรงอยู่นั้น สำคัญยิ่งกว่าการได้กินกาแฟแพง ๆ เพียงลำพัง กาแฟของน้องอาเดอจะอร่อยแค่ไหน และจะไปไกลแค่ไหน เราคงต้องติดตามต่อไป แต่จากประสบการณ์ที่เราได้ลิ้มรส ADER Sunda Geisha จากสวนเดียวกันนี้แล้ว ยังตราตรึงลิ้นถึงวันนี้เลย

กดเพื่อรับชมสารคดี   Thai Power คือซีรีส์สารคดี 12 ตอนซึ่งนำเสนอเรื่องราวของคนไทยที่ทำอะไรดีๆ เพื่อสังคม ตอนแรกว่าด้วยเรื่องของ ลี-อายุ จือปา ชาวอาข่าที่สร้างแบรนด์กาแฟเพื่อสังคม ‘อาข่า อ่ามา’ เมื่อ 10 ปีที่แล้ว เขาสร้างสายสัมพันธ์เชื่อมเกษตรกร โรงคั่ว และร้านกาแฟให้รู้จักและเป็นเพื่อนกันเพื่อตัดพ่อค้าคนกลางออกจากกระบวนการ นำความรู้เข้าไปพัฒนาผลผลิตกาแฟให้ดีและมีคุณภาพบนเวทีนานาชาติ ทำให้วันนี้กาแฟอาข่า อ่ามา จากชุมชนแม่จันใต้ จังหวัดเชียงราย ถูกเสิร์ฟในร้านกาแฟและร้านอาหารระดับโลก #WeBelieveInThaiPower #เชื่อในพลังคนไทย

เกษตรกรกาแฟไทยหลายท่านประสบปัญหาน้ำค้างแข็งในสวนกาแฟของตัวเอง เป็นสิ่งที่เกษตรกรทุกคนไม่อยากให้เกิดปัญหานี้ในสวนกาแฟของตัวเอง เพราะช่วงที่เกิดปรากฏการณ์น้ำค้างแข็งมักจะเป็นช่วงเดียวกับฤดูการเก็บเกี่ยวกาแฟ ซึ่งสามารถทำลายผลผลิตได้ในวงกว้าง เผื่อพี่น้องเกษตรกรสนใจ หลักการการเกิด frost ไม่ได้ซับซ้อนอะไรมาก เกิดขึ้นจากอากาศที่หนาวจัด มาเจอน้ำค้างตอนกลางคืน น้ำค้างที่เป็นของเหลวเจออากาศหรือลมเย็นจัด ก็จะจับตัวเป็นน้ำแข็งขึ้น  แม่คะนิ้งมักจะเกิดขึ้นในที่โล่งแจ้งมากกว่าใต้ร่มไม้ใหญ่ เนื่องจากที่โล่งแจ้งไม่มีอะไรที่กันบัง หรือบรรเทาการจับตัวของน้ำแข็ง ในขณะเดียวกันจุดที่มีต้นไม้ร่มนั้นมักจะมีการระบายคลื่น หรือปล่อยความร้อนของต้นไม้แผ่ออกมา ทำให้อุณหภูมิโดยรอบเกิดการเปลี่ยนแปลง หรืออุ่นขึ้น ต้นกาแฟหรือหญ้าที่อยู่ใต้ร่มไม้ใหญ่จึงจะไม่ค่อยเจอปัญหาถูกทำลาย หรือเกิดแม่คะนิ้ง นี่ก็แค่ส่วนหนึ่งของข้อมูลที่เกษตรกรสามารถนำไปปรับใช้ในการป้องกันปัญหา frost ได้ ส่วนการเก็บเกี่ยวผลผลิตกาแฟของปี 2020 ที่ผ่านมาก็พบว่า มีเกษตรกรหลายท่านเจอปัญหานี้อย่างหนัก เกษตรกรบางรายสูญเสียผลผลิตของปีมากถึง 40 % ถือว่าหนักมากๆ สิ่งที่เราต้องทำด่วนๆในระยะเวลาอันใกล้นี้คือ การปลูกต้นไม้ร่มให้กับกาแฟ หรือผลไม้อื่นๆที่เสี่ยงต่อการเสียหายจากปรากฏการณ์นี้ ซึ่งไม่แน่ว่าจะเกิดขึ้นได้อีกในฤดูต่อๆไป ว่าแต่เป็นข่าวดีไม่น้อยที่ปี 2020 ช่วงต้นฤดูฝนของปีนี้ เราได้ร่วมกับ Coffee Sci จากมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และกลุ่ม Khartsu ทำโครงการ Let's Grow ปลูกต้นไม้ที่ได้รับการสนับสนุนจากหลายหน่วยงาน ไม่ว่าโครงการหลวง กรมป่าไม้ ไปร่วมกันปลูกในแปลงเกษตรของเกษตรกรในโครงการ Soil to cup ที่บ้านแม่จันใต้ และบ้านดอยช้า อ.แม่สรวย จ.เชียงราย และในปีต่อๆไป พวกเราก็ตั้งใจจะปลูกต้นไม้ต่อไปให้มากขึ้น